Dil bilgisi kavramı, yaşamımızda geniş bir kullanıma sahiptir ve farklı bağlamlarda çeşitli anlamlar içerebilir. Ancak, dilbilim alanında dil bilgisi terimi, günlük kullanımdan tamamen farklı bir anlam taşımaktadır. Bu nedenle, dilbilimi içerisinde dil bilgisi kavramının kullanımıyla ilgili üç farklı perspektifi ayırt etmek gereklidir.
Dilbilim terimi olarak kullanılan “dil bilgisi“, bir bireyin anadilini kullanma yeteneğini içselleştirdiği bilgiyi ifade eder. Bu dilbilgisel bilgi, tanımlayıcı dil bilgisi adını taşır. Tanımlayıcı dil bilgisi, anadilini konuşan bireylerin dil hakkında sahip oldukları şu bilgileri içerir:
• Ses bilimi, bir dildeki seslerin birleştirilmesinde etkili olan ses olayları kurallarını içerir.
• Biçimbilim, sözcüklerin iç yapısını belirleyen kuralları içerir.
• Sözdizim, sözcüklerin birleşerek öbekler oluşturmasını ve öbeklerin birleşerek tümce oluşturmasında etkili olan kuralları içerir. Aynı zamanda sözcüksel ve tümcesel düzeylerde anlamı belirleyen kuralları içerir.
Anadili konuşanların dil yeteneği olarak adlandırılan içselleştirilmiş dil bilgisi, bu dört bileşenin yanı sıra dildeki sözcükleri içeren bilişsel sözlükten oluşur.
Dilbilimcilerin oluşturduğu tanımlayıcı dilbilgiler, anadili konuşan bireylerin bu içselleştirdikleri bilgiyi yansıtmayı amaçlar. Dilbilgiler, dilin yapısal özelliklerini, seslerin birleştirilişini, sözcüklerin oluşumunu ve tümcelerin kurallarını ayrıntılı bir şekilde inceleyerek dilin içsel yapısını açıklar.
Normatif dil bilgisi, bir dil bilgisinin dilde belirli normları ve kuralları içeren bir yaklaşımı temsil eder. Tarihsel olarak, dil ve dil bilgisi kurallarına karşı farklı perspektifler gelişmiştir. Bu perspektiflerden biri, dilde bulunan bazı yapıların diğerlerine göre ‘kabul edilemez/yanlış’ olduğunu ve bu yapıların kullanımının ‘iyi’ ya da ‘güzel’ dil kullanımını yansıtmadığını savunarak, değer yargılarına dayalı bir ‘normatif’ yaklaşım benimsemiştir.
Örneğin, bazı normatif dil bilgisi anlayışlarına göre, Türkçede devrik cümle kullanmak ‘güzel’ Türkçe olmayabilir. Normatif dil bilgisi bakış açısına göre, “Makale okurken edindim bu bilgileri.” gibi bir cümle, iyi bir kullanım örneği değildir.
Dil bilgisi öğretimine odaklanan dilbilgisi kitapları, bir dilin sıfırdan öğrenilmesini hedefleyen dil öğrenenlere yöneliktir. Bu dil öğretim kaynakları, genel dilbilimdeki anlamdan farklı bir bağlamda “dil bilgisi” terimini kullanır. Öğretici dilbilgileri, dilin karmaşıklıklarını ve kurallarını yetişkin öğrencilere öğretmek ve anlamalarını sağlamak için tasarlanmıştır. Dil öğretim kılavuzları, dil öğrenenlere dil bilgisi kurallarını sistemli bir şekilde öğretecek içerikleri içerir.
Atabet’ül-Hakayık Hakkında Kısaca Bilgi 12. yüzyılda Edip Ahmed Yükneki tarafından kaleme alınmış olan Hakikatlerin Eşiği anlamına gelen bu eser, Sipehsalar Mehmet Bey’e sunulmuştur. 12. yüzyılın ilk yarısında yazılmış, ayet ve hadislerden yararlanılarak oluşturulmuş manzum bir ahlak ve öğüt kitabı, nasihatnamedir. Eserin başında yer alan Allah’ın, peygamberin, dört halifenin ve Emir-i Azam Muhammed İspehsalar Beg’in methi […]
Kutadgu Bilig Konusu Önemi Özellikleri Hakkında Kısa Bilgi Türklerin İslamiyet’i kabul etmesinden sonra XI. yüzyılda ortaya konulan ilk mesnevi türünde eser, Yusuf Has Hacip’in tahminen 1070 yılında yazdığı “Kutadgu Bilig” adlı eserdir. Bu eser Karahanlılar’ın hükümdarı Tabgaç Buğra Han’a sunulmuştur. Kitap mutluluk veren bilgi anlamına gelir. Kitabın giriş kısmında Yusuf Has Hacib, okuyana kutlu olsun […]
Paragrafta Yardımcı Düşünceler Testi Sorularının Çözümleri Paragrafta Yardımcı Düşünceler “ulaşılabilir” soru kökü 1- Onun günlüklerinde kendisiyle sürekli savaşan, mücadele eden bir insan görürken, otobiyografisinde bu savaşını göremeyiz. Otuzlu yaşlarında yazdığı günlüklerinde acılarını, pişmanlıklarını, hatalarını günü gününe not etmiştir. Elli yaşına yaklaştığı aylarda kaleme aldığı otobiyografisinde ise pişmanlıktan ve çatışmadan eser yoktur. Bu parçada bahsedilen yazar […]
Paragrafın Başlığı ve Paragrafta Konu 1- Edison ampulü icat ettikten bir kaç gün sonra yaptığı röportajlardan birinde bir gazeteci ona : “Demek ampulü 1000 defa başarısız olduktan sonra yaptınız, öyle mi?” der. Edison ise: ”Ben 1000 defa başarısız olmadım, ampul 1001 adımlık bir icattı.” yanıtını verir. Bu paragrafın ana düşüncesi tek kelimeyle ifade edilecek olursa […]
Paragrafta Yapı ile ilgili Test Soruları Çözümleri 1. ve 2. paragrafta ana düşünce ve düşünceyi geliştirme yolları sorularını aşağıdaki parçaya göre cevaplayınız. (I) Araştırmalar, kinayeli konuşmanın “zekânın en üstün hali” olduğunu söylüyor ve kinayeli olmanın iş hayatında da başarı getireceğini iddia ediyor. (II) Alaycı konuşan insanlar, çoğu zaman bulundukları ortamı neşelendirirler. (III) Sürekli olarak etrafta […]
Divân-ı Hikmet Önemi Konusu Özellikleri Hakkında Kısa Bilgi Ahmed Yesevi’nin 12. yüzyılda halka İslamiyet’i öğretmek amacıyla söylediği şiirlere hikmet, bu şiirlerin toplandığı esere Divân-ı Hikmet adı verilir. Hikmetler, dinî-tasavvufi şiirlerdir. 12. yüzyılda büyük Türk mutasavvıf Ahmet Yesevi’nin öğretisini yaymak için söylediği şiirleri içeren bir eserdir. 144 hikmet, 1 münacattan oluşur. 2009’da yeni bulunanlarla hikmet sayısı […]
Babadan miras kalır, adamlık kalmaz: Babadan miras kalabilecek şeyler vardır, ama bunların arasında adam olmak yoktur. İnsanın değerini artıran şeyler, kişinin kendisindeki erdem, iç güzelliği ve buna bağlı olarak yaptığı iyi işlerdir. Baba oğluna bir bağ bağışlamış, oğul babaya bir salkım üzüm vermemiş: Bu söz ile aile büyüklerine karşı yapılan vefasızlık dile getirilmiştir. Bağa bak […]
Dil Nedir? Dilin Kısaca Tanımı Dil, bir ulusu oluşturan bireylerin hislerinin ve fikirlerinin, o ulusta ses ve mana açısından geçerli ortak unsurlar ve kurallardan faydalanılarak diğer bireylere aktarılmasına yardımcı olan çok yönlü ve çok gelişmiş bir sistemler bütününe “dil” denir. Dil Ne Demektir Bilgi Dil, insanların düşüncelerini ifade etmek, fikirleri paylaşmak, bilgiyi aktarmak ve iletişim […]
Paragrafın Ana Düşüncesi (Ana Fikri) Testi Soruları Çözümleri 1- Coşku ve heyecan insanidir. Edebi metinlerin üreticisi ve tüketicisi de insandır. Dolayısıyla genel olarak sanat, özel olarak edebiyat insani olanı büsbütün dışlayamaz ve metni insansızlaştıramaz. Edebiyat insani olanı dışlayarak soyuta ve soyutlamaya yönelirse, metinlerde okurun çabalarıyla asla doldurulamayacak anlam boşlukları oluşur. Okurlar da anlam boşluklarını dolduramadıkları […]
Anlatım İlkeleri ve Düşünceyi Geliştirme Yolları Metin türüne özgü dil özellikleri, uygun anlatım biçim ve teknikleri kullanılır. Hikaye (öykü), masal, fabl, roman, tiyatro, biyografiler, otobiyografi vd. kıllanılan anlatım teknikleri, anlatım biçimleri ve düşünceyi geliştirme yollarından uygun olanlar kullanılır. Yazılan metin, iyi bir anlatımda bulunması gereken “açıklık, akıcılık, duruluk ve yalınlık” gibi özellikleri taşımalıdır. Yine yazılan […]
Bir topluluğun önünde konuşma yapmak, insanlara seslenmek, düşüncelerinizi veya çalışmalarınızı insanlara aktarabilmek, gerek eğitim hayatınız gerekse gelecekteki iş yaşamınızda sizin için her zaman önemli olacaktır. Bu nedenle insan ilişkilerinin ve iletişimin ön plana çıktığı günümüz yaşamında sunum, önemli bir güçtür. Etkili ve güzel sunum yapabilme, hemen herkesin gerçekleştirebileceği bir özelliktir. Sunum Nedir Ne Demektir Kısaca […]
Dil ve Toplum Arasındaki İlişki Toplumlar veya milletler, aynı dili konuşan insanların oluşturduğu sosyal gruplardır. Bir dil etrafında kümelenen insanlar, 1 benzer sosyal yapılara, kültür özelliklerine sahiptir. Bu nedenle, dilin toplum ile ilişkisi yadsınamaz bir gerçektir. Bir toplumu oluşturan insanlar, aynı nesneleri aynı seslerle işaretleyerek (kodlama) bunlara aynı anlamı vererek ve böylece de ortaya çıkan […]
Türk Dilleri Sözlüğü anlamına gelen eser, Türkçenin ilk sözlüğü ve ilk Türk dil bilgisi kitabıdır. Kaşgarlı Mahmut tarafından 1072-1074 yılları arasında yazılmıştır. Eser Bağdat’ta tamamlanmış ve devrin halifesi El-Muktedi Biemrillah (Ebulkasım Abdullah) a sunulmuştur. Araplara Türkçeyi öğretmek ve Türkçenin Arapça kadar zengin bir dil olduğunu göstermek amacıyla yazılmıştır. Eser Arapça olarak kaleme alınmıştır. Türkçe kelimelere […]
Atasözlerimiz atalarımızın uzun deneme ve gözlemlere dayanarak söylemiş oldukları, halka mal olmuş kısa ve özlü sözlerdir. Atasözleri milletimizin ortak düşüncelerini, tutumlarını, duyuşlarını belirtir, bize yol gösterirler. Atasözlerinin Özellikleri Maddeler Halinde Nelerdir? Gelenekle yerleşmiş olan atasözlerinin belli özellikleri vardır: 1. Atasözleri kısa ve özlü sözlerdir. Anlatılmak istenen sayfalarca söz bir atasözüyle kısaca anlatılabilir. • Alim unutmuş […]
Tanınan, bilinen bir kişi tarafından topluluk karşısında etkili biçimde yapılan ve dinleyici kitlesini coşturmayı amaçlayan konuşmaya söylev (nutuk) denir. Söylev veren kişiye “hatip” denir. Konuşmacı konusuna hâkim olmak için çok iyi araştırma yapar. Topladığı bilgi ve belgeleri amacına ve hedef kitlesine göre sınıflar, konuşma metnini hazırlar ve çok uzun süren provalar yapar. Söylev türündeki metin […]