Orhan Veli Kanık Kimdir Hayatı Şiirleri Kısaca Bilgi
Garip hareketinin kurucusudur. O güne kadar yapılmayanı gerçekleştirerek geleneğin karşısında direnişe geçmiş ve geleneksel biçim öğelerini dışlayarak her türlü form endişesinden uzak bir şiir anlayışının esaslarını ortaya koymuştur. Bir şiir ihtilalcisi sayabileceğimiz sanatçı, kendi geleneğini kurmaya yönelir ve klasik biçimlenmeye son vermekle kalmaz; şiirin yolunu arka sokağa yöneltir, sokağı şiire sokar. Orhan Veli Kanık, şiirlerinde bireyselliğe karşı çıkmış, şiirine toplumu yansıtmıştır.
Bir dönem Mehmet Ali Sel takma adını da kullanan sanatçı; şiirlerinde sokaktaki insanı, çocukluğa özlemi, doğayı, denizi, İstanbul’u, balıkları… tema olarak ele almıştır. İroniye önem veren sanatçının şiirinin kaynağını Batı’da tükenmeye yüz tutmuş sürrealist şiir anlayışı oluşturur. Sanatçının edebiyat çevrelerince takdir edilen şiirleri Garipçiler çizgisinin dışındaki şiirleridir.
Orhan Veli Kanık’ın 1936 yılında başladığı şiir hayatı üç dönemde incelenebilir:
1. Garip öncesi (1936-1941): Bu dönemde içerik, biçim, dil ve tarz olarak geleneğe bağlı şiirler yazan sanatçıda ironiye hiç rastlanmaz. Gün Doğuyor, Oaristys, Ebabil, Eldorado, Kurt, Zeval gibi eserlerini içeren ilk dönem şiirlerinde şair; yalnız ve mutsuz bir kişinin yaşamını, acılarını, aşklarını dile getirmiş.
2. Garip Hareketi dönemi (1941-): Garip dönemi şiirlerinde klasik uyak düzenini ve vezni kullanmadı. Ona göre hakiki şiir için vezin ve kafiye mutlak gerekli olan şeyler değildi. “Kılıksız”, “cıgara”, “ıspanak”, “rakı”, “Hitler”, “boyacı sandığı” gibi sözcükler kullanan şairin Kitabe-i Seng-i Mezar isimli şiirinde kullandığı “nasır” kelimesi büyük tartışmalara sebep oldu. Kanık, böylece hem divan hem de halk şiirinde egemen olan Romantizm anlayışını da yıkmış oluyordu.
3. Garip sonrası: Orhan Veli, “Garip sonrası” olarak adlandırılan 1945-1950 yılları arasında dört kitap yayınladı: Vazgeçemediğim, Destan Gibi, Yenisi ve Karşı. Bu dönemde düşünceleriyle birlikte eserleri de farklılaşmaya başlayan Orhan Veli, yıkıcılıktan ayrılarak yapıcılığa yönlendiği ve şiirinin estetik yönünü zenginleştirmeye çalıştığı gözlemlenebilir. Değişiminin göze çarpan yanlarından biri de şairin Vazgeçemediğim ile birlikte uyak kullanmaya başlaması oldu. Bu döneminin en ayırt edici özelliği ise şairin halk şiirine duyduğu ilginin eserlerine yansımasıydı.
Orhan Veli Kanık’ın Eserleri Nelerdir?
Şiir: Garip, Vazgeçemediğim, Destan Gibi, Yenisi, Karşı, Nisan, Nasrettin Hoca Hikâyeleri, Kitabe-i Sengi Mezar, İstanbul’u Dinliyorum, Anlatamıyorum, Bütün Şiirleri
Düzyazı: La Fontaine, Nesir Yazıları, Edebiyat Dünyamız, Denize Doğru, Bindiğimiz Dal, Sanat ve Edebiyat Dünyamız
Orhan Veli Kanık’ın Bilinmeyen, En Kısa ve Güzel Şiirleri
BAŞKA BİR KAYNAK
İstanbul’da doğdu. Bir süre İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümüne devam etti. 1945’te Millî Eğitim Bakanlığı Tercüme Bürosuna girdi. Mehmet Ali Aybar’ın çıkardığı “Hür” ve “Zincirli Hürriyet” gazetelerinde eleştiriler, 1948’de Ulus gazetesinde “Yolcu Notları” başlığıyla yazılar yazdı. “Yaprak” dergisini çıkardı.
Orhan Veli’nin Edebi kişiliği
İlk şiirlerini 1936’da Varlık dergisinde yayımlamıştır. Aruzu çok iyi bilen, hece şiirinin özelliklerini kavramış, çocukluk anılarını, aşk, özlem temalarını, uç bir duyarlılığa götüren genç bir şairdir. İlk başlarda Ahmet Muhip Dıranas, Ahmet Hamdi Tan- pınar ve Fransız simgeci şairlerden izler taşıyan ölçü ve uyağın çok iyi kullanıldığı, müzik öğelerinin belirgin olduğu şiirler yazmıştır.
Orhan Veli Kanık, Türk şiirinde, yeni bir anlayışın öncüsü olmuştur. Onun 1941’de arkadaşlarıyla birlikte yayımladıkları “Garip” adlı şiir kitabı ve yazdığı “ön söz”, Türk şiirinin günden güne eskimiş değerlerini yıkmış, şiire başka bir açıdan bakılmasını sağlamıştır.
Asıl ününü çocukluk arkadaşları Oktay Rifat ve Melih Cevdet Anday’la birlikte 1941’de yayımladıkları “Garip” isimli kitabın adını taşıyan şiir akımını başlatarak kazanmıştır.
Garip’in ön sözünde “hece ölçüsü ve uyağın şiiri yozlaştırdığını ileri sürmüştür. “Şiirin insanın beş duyusuna değil, beynine seslenen bir söz sanatı olduğu”nu söylemiştir. Sokaktaki insanı ön plana çıkarmıştır. “Ölçüye başkaldırıp serbestçe yazmak, uyağı şiir için gerekli görmekten vazgeçmek, şairane duygularla, parlak görüntüleri şiirden silmek, onu hayal gücünün kapalı duvarlarından kurtarıp sokağa, gerçek hayata çıkarmak, yapmacıksız, doğal bir söyleyişle günlük yaşayış içinde halktan insanları yakalamak, her çeşit sözcüğü, konuyu şiire sokmak, halk deyişlerinden yararlanmak, toplumla ilgili yergiye yer vermek…”
İşte Orhan Veli’nin açtığı çığırın ilkeleri bunlardır.
Yaprak dergisi döneminde şiirde yeni eğilimler içine giren Orhan Veli, şaşırtıcılıktan, yadırgatıcılıktan uzaklaşırken, duygular, yaşama sevinci, gündelik yaşamın ve sokaktaki insanların sorunlarına ağırlık vermeye başlamıştır. Durmadan araştırmalar yaparak, yeni denemelerle şiirini sürekli ileri götürmeye çalışmıştır.
Baudelaire, Paul Eluard, Paul Verlaine, Arthur Rimbaut gibi sanatçılardan çeviriler yapmış, eleştiri ve öyküler yazmıştır. La Fontaine’den çevirdiği fablları “La Fontaine Masalları” adlı yapıtında toplamıştır.
“Nasrettin Hoca Hikâyeleri” adlı yapıtında fıkraları nazım biçiminde kaleme almıştır.
Hiçbir şeyden çekmedi dünyada Nasırdan çektiği kadar Hatta çirkin yaratıldığından bile O kadar müteessir değildi;
Kundurası vurmadığı zamanlarda Anmazdı ama Allah’ın adını,
Günahkâr da sayılmazdı.
Yazık oldu Süleyman Efendiye
Orhan Veli, bu şiirinde sıradan bir insanın yaşamını ele almıştır. Bu, Türk şiiri için bir yeniliktir. Bu şiirin yazıldığı döneme kadar sıradan bir kişinin yaşamı, şiirin konusu olamamıştı. Dolayısıyla Türk şiiri, içerik yönüyle genişlemiştir. Orhan Veli’nin bu şiirinde biçim yönüyle de yenilik görülmektedir. Şiirin dize kümelenmesi klasik anlayışa uymamaktadır. Ayrıca serbest vezinle yazılmıştır. Şair, duygularını günlük konuşma diliyle, şa- iranelikten uzak bir dille anlatmıştır.
Orhan Veli’nin Şiir Kitapları Nelerdir?
Şiirleri: Garip, Vazgeçemediğim, Destan Gibi, Yenisi, Karşı, Bütün Şiirleri
Düz Yazıları: La Fontaine’nin Masalları, Nasrettin Hoca Hikâyeleri, Orhan Veli Nesir Yazıları, Denize Doğru